Wiedza i staranność lekarza a prawo

Część jurysprudencji i sądów stosuje rozróżnienie między “błędem w sztuce” i “zwykłym brakiem staranności” czy też “zwykłym niedbalstwem” (np. wyrok SN z 17. II. 1967 r., I CR 435/66). “Błąd w sztuce” w tym sensie obejmuje naruszenie czy zignorowanie reguł i dyrektyw opartych na wiedzy naukowej, “zwykłym niedbalstwem” zaś jest tu naruszenie reguł zdrowego rozsądku i wiedzy ogólnej (potocznej). Stąd np. zbędna amputacja przeprowadzona wskutek błędnej diagnozy to “błąd w sztuce”, zaś pomyłkowa amputacja lewej zamiast prawej kończyny to “zwykłe niedbalstwo” w powyższym sensie. Niezależnie od pojawiającego się w literaturze kwestionowania przydatności praktycznej i teoretycznej tego podziału, i w jednym i drugim wypadku ma miejsce sprzeczność z przewidzianym przez prawo cywilne kryterium należytej staranności, ujętej w art. 355 kodeksu cywilnego oraz z przewidzianym przez prawo karne wymogiem ostrożności wymaganej w danych okolicznościach (art. 9 par. 2 kodeksu karnego).

Obowiązki lekarza – podstawowe informacje

Trzeba tu dodać, że lekarz ma ustawowy obowiązek stałego, efektywnego doskonalenia zawodowego (art. 18 ustawy o zawodzie lekarza i lekarza dentysty). W konsekwencji stosowanie przestarzałej metody leczenia jest kwalifikowane co do zasady jako błąd medyczny. Jest tak zwłaszcza w wypadkach, gdy metoda nowa jest obiektywnie bardziej oszczędzająca lub ryzyko powikłań jest mniejsze w porównaniu z metodą dawną. Podobnie rzecz się ma ze stosowaniem leków nowszych generacji (np. medykamenty stosowane w leczeniu schizofrenii i innych zaburzeń psychicznych).

Za błąd medyczny może być uznane również wybranie metody spośród kilku aktualnych lub kombinacja kilku takich metod leczenia niewskazana w danej, konkretnej sytuacji. Stan wiedzy medycznej z praktycznych przyczyn obejmuje wiedzę dostępną w toku kształcenia akademickiego i specjalistycznego na terenie Polski. Problematyczne jest oczekiwanie od lekarza pełnej znajomości i dogłębnego przyswojenia całości literatury zagranicznej, zwłaszcza dotyczącej przypadków bardzo rzadkich, opisywanych w trudno dostępnych czasopismach i monografiach. Należy jednak wymagać znajomości materii zawartej w pismach naukowych, monografiach i opracowaniach uznanych w środowisku polskim, również wydanych w języku angielskim.